Phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh phải đối mặt với nhiều biến đổi mạnh mẽ về sức khỏe sinh lý, tâm lý và nội tiết. Đây cũng là thời điểm nguy cơ mắc bệnh phụ khoa tăng cao hơn so với những giai đoạn khác của cuộc đời. Sự suy giảm estrogen, giảm độ ẩm và thay đổi môi trường âm đạo khiến các cơ quan sinh sản trở nên nhạy cảm, dễ tổn thương và dễ viêm nhiễm.
Theo chia sẻ từ Bác sĩ Chúc, phần lớn phụ nữ mãn kinh đến khám đều gặp ít nhất một dạng bệnh phụ khoa, nhưng nhiều người có xu hướng chủ quan hoặc ngại thăm khám, dẫn đến bệnh diễn tiến âm thầm và gây biến chứng. Chính vì vậy, trang bị kiến thức đúng – đủ về bệnh phụ khoa là điều cần thiết để phụ nữ chủ động bảo vệ sức khỏe và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Vì sao phụ nữ mãn kinh dễ mắc bệnh phụ khoa?
Giai đoạn mãn kinh đánh dấu sự suy giảm chức năng buồng trứng, làm giảm nhanh nồng độ estrogen trong cơ thể. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường âm đạo và chức năng bảo vệ tự nhiên của hệ sinh dục nữ. Sự thay đổi nội tiết này lý giải vì sao bệnh phụ khoa thường xuất hiện nhiều và nặng hơn ở phụ nữ mãn kinh.
Những nguyên nhân thường gặp gồm:
- Suy giảm estrogen tự nhiên: Khi lượng estrogen giảm, thành âm đạo trở nên mỏng, khô, kém đàn hồi. Dịch nhờn giảm khiến âm đạo mất đi lớp màng bảo vệ tự nhiên, tăng nguy cơ viêm nhiễm và mắc các dạng bệnh phụ khoa khác.
- Sự thay đổi độ pH âm đạo: Âm đạo trở nên trung tính hơn, không còn độ acid tự nhiên để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm. Đây là môi trường thuận lợi để các tác nhân gây bệnh phụ khoa tấn công.
- Thói quen sinh hoạt và sức khỏe hệ tiết niệu: Ở độ tuổi mãn kinh, cơ sàn chậu yếu đi, nhiều người sinh nở nhiều lần khiến cơ âm đạo lỏng lẻo, dẫn đến hiện tượng tiểu không tự chủ – một trong những dấu hiệu có liên quan đến bệnh phụ khoa.
- Miễn dịch suy giảm theo tuổi: Hệ miễn dịch yếu dần khiến cơ thể khó chống lại vi khuẩn, nấm, virus – những tác nhân phổ biến gây bệnh phụ khoa ở người lớn tuổi.
- Ảnh hưởng từ tâm lý và lối sống: Stress, mất ngủ, lo âu mãn tính… tác động lên nội tiết tố, làm tăng nguy cơ các bệnh lý phụ khoa.
Tất cả những yếu tố trên khiến phụ nữ mãn kinh dễ rơi vào vòng xoáy bệnh phụ khoa, từ những bệnh nhẹ như viêm âm đạo đến những bệnh nghiêm trọng hơn như ung thư phụ khoa.
Các bệnh phụ khoa nguy hiểm thường gặp ở phụ nữ mãn kinh theo tư vấn Bác sĩ Chúc
Dưới đây là ba nhóm bệnh phụ khoa nguy hiểm mà phụ nữ mãn kinh cần đặc biệt lưu ý. Các bệnh này không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe lâu dài.
1. Tiểu không tự chủ
Tiểu không tự chủ là tình trạng rò rỉ nước tiểu không kiểm soát. Đây là triệu chứng bệnh phụ khoa phổ biến ở phụ nữ trên 35 tuổi và đặc biệt gia tăng sau mãn kinh.
Nguyên nhân chính
- Giảm estrogen làm yếu cơ bàng quang và cơ sàn chậu.
- Sinh nở nhiều lần qua đường âm đạo khiến cơ sàn chậu bị giãn.
- Lão hóa tự nhiên.
Triệu chứng nhận diện
- Rò rỉ nước tiểu khi ho, cười, vận động mạnh.
- Cảm giác buồn tiểu đột ngột và không kịp vào nhà vệ sinh.
- Nặng mùi vùng kín do ẩm ướt kéo dài.
Mặc dù không phải bệnh gây tử vong, tiểu không tự chủ ảnh hưởng lớn đến tâm lý và chất lượng sống. Nếu kéo dài, đây có thể là biểu hiện sớm của các dạng bệnh phụ khoa liên quan đến hệ tiết niệu – sinh dục.
2. Sa tử cung
Sa tử cung xảy ra khi tử cung tụt xuống âm đạo vì hệ thống cơ và dây chằng nâng đỡ không còn đủ khỏe. Đây là dạng bệnh phụ khoa nghiêm trọng thường gặp ở phụ nữ nhiều lần sinh nở và phụ nữ mãn kinh.
Nguyên nhân
- Sinh nở nhiều lần, sinh thường.
- Thiếu hụt estrogen dẫn đến suy yếu các mô liên kết.
- Ho mạn tính, táo bón kéo dài khiến áp lực ổ bụng tăng.
Triệu chứng điển hình
- Có cảm giác nặng bụng dưới.
- Đau lưng âm ỉ.
- Khó tiểu tiện, tiểu nhiều lần.
- Trong trường hợp nặng, tử cung có thể lòi ra ngoài âm đạo.
Sa tử cung nếu không điều trị đúng cách có thể gây loét âm đạo, nhiễm trùng, rối loạn bài tiết và ảnh hưởng nghiêm trọng chức năng sinh lý. Đây là một dạng bệnh phụ khoa cần can thiệp y khoa càng sớm càng tốt.
3. Ung thư phụ khoa
Ung thư phụ khoa là nhóm bệnh đứng đầu trong danh sách những nguy cơ đe dọa phụ nữ mãn kinh. Theo Bác sĩ Chúc, phụ nữ từ 50–60 tuổi là nhóm có tỷ lệ mắc cao nhất.
Ba dạng ung thư phụ khoa phổ biến nhất:
Ung thư tử cung và cổ tử cung
Liên quan đến các yếu tố như:
- Quan hệ tình dục sớm
- Sinh nở nhiều lần
- Nạo phá thai
- Viêm nhiễm phụ khoa kéo dài
- Nhiễm HPV
Dấu hiệu điển hình là chảy máu âm đạo bất thường. Đây là dạng bệnh phụ khoa có thể phát hiện sớm nhờ tầm soát.
Ung thư nội mạc tử cung
Thường gặp ở:
- Phụ nữ béo phì
- Người có tiền căn vô sinh
- Người rối loạn kinh nguyệt kéo dài
- Người mắc tiểu đường hoặc cao huyết áp
Triệu chứng thường gặp là:
- Chảy máu âm đạo sau mãn kinh
- Đau vùng chậu
Đây là dạng bệnh phụ khoa có tỷ lệ chữa khỏi cao nếu phát hiện sớm.
Những bệnh phụ khoa khác thường gặp ở phụ nữ mãn kinh
Ngoài ba nhóm bệnh chính nêu trên, phụ nữ mãn kinh còn dễ gặp các dạng bệnh phụ khoa khác như:
Viêm nhiễm phụ khoa
Do môi trường âm đạo khô, trung tính và thiếu acid lactic, vi khuẩn – nấm dễ tấn công gây viêm.
Triệu chứng:
- Ngứa rát
- Khí hư bất thường
- Mùi hôi
- Đau khi quan hệ
Nếu không điều trị kịp thời, viêm nhiễm kéo dài có thể dẫn đến các dạng bệnh phụ khoa nguy hiểm hơn như ung thư cổ tử cung.
Ngứa âm hộ
Ngứa có thể do viêm, dị ứng hoặc không rõ nguyên nhân. Ngứa kéo dài ảnh hưởng tâm lý và gây trầy xước, nhiễm trùng.
Bác sĩ Chúc khuyến cáo không tự ý dùng thuốc mà cần thăm khám để đánh giá chính xác tình trạng.
Cách phòng tránh bệnh phụ khoa ở phụ nữ mãn kinh
Giai đoạn mãn kinh là thời điểm cơ thể có nhiều thay đổi về nội tiết, khiến nguy cơ mắc bệnh phụ khoa tăng mạnh. Vì vậy phụ nữ cần chủ động bảo vệ sức khỏe của mình mỗi ngày bằng những thói quen khoa học, bền vững và phù hợp với thể trạng. Theo tư vấn chuyên môn từ Bác sĩ Chúc, những biện pháp dưới đây sẽ giúp hạn chế tối đa viêm nhiễm, rối loạn và các bệnh lý phụ khoa thường gặp.
Giữ vùng kín sạch, khô, thoáng
Vệ sinh vùng kín đúng cách giúp duy trì môi trường âm đạo khỏe mạnh và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm men. Phụ nữ mãn kinh nên dùng dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, không hương liệu và luôn lau khô sau khi tắm, đi tiểu hoặc vận động mạnh. Độ ẩm kéo dài là điều kiện thuận lợi làm bệnh phụ khoa bùng phát.
Không thụt rửa âm đạo
Thụt rửa làm mất cân bằng pH tự nhiên, tiêu diệt lợi khuẩn và khiến âm đạo dễ bị tổn thương. Đây là thói quen tưởng vô hại nhưng lại là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm âm đạo, viêm cổ tử cung và nhiều bệnh phụ khoa mãn tính.
Lựa chọn đồ lót thoáng khí
Ưu tiên chất liệu cotton, form vừa vặn, không quá bó sát để giảm ma sát và giữ vùng kín thông thoáng. Thay đồ lót hằng ngày và giặt phơi nơi khô ráo cũng giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
Duy trì quan hệ tình dục lành mạnh
Ở tuổi mãn kinh, nội tiết giảm khiến âm đạo khô, đau rát khi quan hệ. Việc sử dụng gel bôi trơn phù hợp và duy trì đời sống tình dục an toàn giúp giảm tổn thương niêm mạc và tránh nguy cơ bệnh phụ khoa.
Khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần
Đây là cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm các bệnh phụ khoa tiềm ẩn. Tầm soát định kỳ giúp theo dõi sức khỏe tử cung, buồng trứng, cổ tử cung và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như polyp, u xơ, viêm nhiễm hoặc các tổn thương tiền ung thư.
Tập bài tập sàn chậu (Kegel)
Kegel giúp tăng cường cơ sàn chậu – bộ phận giữ vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ tử cung, bàng quang và trực tràng. Việc tập luyện đều đặn không chỉ giảm tiểu không tự chủ mà còn hỗ trợ phòng tránh sa tử cung, một trong những bệnh phụ khoa phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh.
Bổ sung estrogen thực vật theo hướng dẫn bác sĩ
Estrogen thực vật từ đậu nành, hạt lanh, mè đen hoặc các sản phẩm bổ sung chuyên biệt giúp cải thiện độ đàn hồi âm đạo, giảm khô hạn và hỗ trợ cân bằng nội tiết tố. Tuy nhiên việc sử dụng cần được hướng dẫn bởi bác sĩ để tránh rủi ro không mong muốn.
Duy trì lối sống lành mạnh: ngủ đủ – vận động đều – ăn uống cân bằng
Lối sống lành mạnh giúp ổn định hệ miễn dịch, cân bằng nội tiết tố và tăng khả năng tự bảo vệ của cơ thể trước các bệnh phụ khoa. Phụ nữ mãn kinh nên duy trì thói quen đi bộ, yoga, ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế đồ chiên rán và ngọt để hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
Những thói quen đơn giản nhưng duy trì đều đặn sẽ giúp phụ nữ mãn kinh giảm rõ rệt nguy cơ mắc bệnh phụ khoa, đồng thời cải thiện sự thoải mái, tự tin và chất lượng cuộc sống. Trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng bất thường như ngứa, rát, khí hư lạ, xuất huyết âm đạo hoặc đau vùng chậu, cần chủ động thăm khám sớm để được đánh giá và điều trị đúng phương pháp.
Nếu nghi ngờ bản thân mắc bệnh phụ khoa, không tự ý dùng thuốc hay chẩn đoán tại nhà, vì điều này có thể khiến bệnh trở nặng hoặc che lấp triệu chứng. Hãy ưu tiên thăm khám y khoa để được tư vấn cá nhân hóa và hướng dẫn điều trị phù hợp nhất cho từng tình trạng sức khỏe.